De Maril 625 is met kenmerkend spitsgat een sloep. Beeld door: Epco Ongering
Kleine open motorboten
Op dit moment vind je op sites als botentekoop.nl honderden tweedehands boten die als sloep te koop worden geadverteerd. In het oerwoud van boot-aanduidingen is vaak niet duidelijk wat als sloep of juist als tender wordt gezien. Behalve de sloep, de vlet, de barkas, de launchboot, de tender en de tendersloep worden ook de consoleboten vaak sloep genoemd. Het gaat dan om kleine open motorboten met een stuurconsole en een dik touw om de romp. Dat breng ons op de vraag: Wat is het verschil tussen een sloep en een tender? We nemen eerst de sloep onder de loep.
Chaloupe
Sloepen zijn er al heel lang, maar in het verleden werd die naam gebruikt vooral kleine houten vissersbootjes. Ze werden voortbewogen met spierkracht van roeiers of met de kracht van de wind in het zeil. Varen werd in die tijd alleen als werk gezien, er bestond nog geen pleziervaart. Al rond 1500 komen we de naam ‘sloep’ tegen. Het woord ‘sloep’ komt waarschijnlijk van het Franse Chaloupe, waarmee in de Middeleeuwen kleine vissersbootjes werden aangeduid. Wat later werd ‘sloep’ de algemene benaming van een kleine bijboot van een groter schip, meestal van de Marine of de koopvaardij.
Kabelaring
De Van Wijk 621 was de allereerste recreatieve sloep. Beeld door: Epco Ongering
Wat is een sloep? Vanuit de historie kun je een strikte definitie hanteren. Dan is een sloep een 1) overnaads 2) op een kielbalk gebouwde 3) open boot 4) met flinke zeeg en 5) een spitsgat romp 6) met aangehangen roer. Wie een sloep met deze zes kenmerken als voorwaarde omschrijft, sluit het grootste deel van de in ons land rondvarende ‘sloepen’ uit. Gladde sloepen, spiegelsloepen, sloepen met een ronde achterkant of met weinig zeeg vallen dan af. Sommige bootverkopers zien de kabelaring, de dikke tros om de romp, als het belangrijkste kenmerk van de sloep. Zijn zien ook consolebootjes met een dik touw om de boot als sloep. Als je exacte definities niet belangrijk vindt, past zo’n ruime omschrijving bij heel veel boten. Dat maakt de vraag of iets een sloep is makkelijker. De meeste mensen zien een sloep als een open motorboot met een gezellige indeling, bedoeld voor dagrecreatie.
Bevoorradingsscheepjes
Maar wat is dan een tender? Dat is toch ook een kleine open motorboot met een gezellige indeling, bedoeld voor dagrecreatie? We duiken even in de geschiedenis. Sloepen waren oorspronkelijk bijboten van grotere schepen. Kleine bootjes werden in de Middeleeuwen jol of sloep genoemd, grotere en luxere bijboten heetten ‘barkas’. Oorspronkelijk waren dit allemaal roeiboten, later werden ze gemotoriseerd. De verschillende bijboten konden vroeger aan boord van het moederschip vanwege hun verschil in grootte als Matroesjka poppetjes in elkaar opgeborgen. De jol was de kleinste, die paste in de grotere ‘Kapiteinssloep’. Die ging in de werksloep en deze werd weer in de grootste bijboot, de barkas op het dek van het moederschip geplaatst. Al deze bijboten vielen onder de noemer ‘tenders’, de verzamelnaam voor alle bevoorradingsscheepjes. Oorspronkelijk was de sloep dus ook een tender. Maar de tijden veranderen.
Love me tender
De Enkhuizen tender met rechte spiegel. Beeld door: Epco Ongering
Omdat tender behalve de betekenis ‘bevoorradingsboot’ ook de Engelse aanduiding van ‘teder’ is, leek het rond het jaar 2000 een mooie naam voor een aangepaste snelle open sloep. In die tijd kwam meer vraag naar snel varende sloepen met een praktische, brede open achterkant met zwemplateau. Mede door de komst van de Waterspoor tendersloep en de Admirals tender werd in ons land de aanduiding ‘tender’ populair. Interboat kwam met de Intender en al snel volgden tal van andere merken. Wat wel en wat niet als tender wordt beschouwd is – net als bij de sloep – evenmin duidelijk. Over de uiterlijke kenmerken van deze bijboten kun je alleen zeggen dat tenders vrijwel altijd een brede spiegel hebben.
Tumblehome
De Admirals tender heeft een tumblehome achterkant. Beeld door: Epco Ongering
Veel moderne tenders hebben stijlkenmerken geleend van klassieke Amerikaanse speedboten. Die hadden vaak een ‘tumblehome’ rompvorm, waarbij de zijkanten van de boot aan de achterkant naar binnen toelopen. Het maakt tenders als de Admirals tender en de aluminium tender van Van Vossen en de AluShip TNDR extra elegant. De meeste mensen omschrijven een tender als een gemotoriseerde plezierboot met sloep-indeling, maar met een brede achterkant en een onderwaterschip dat snel-varen mogelijk maakt.
Vlet, barkas en launch
Makma vlet met kenmerkende lepelboeg. Beeld door: Epco Ongering
Een Vlet is een boot die met een opvallende vlakke boeg, de zogenaamde lepelboeg. Die boeg maakte het gemakkelijker om een vlet het strand op te trekken. Het bekendste voorbeeld is de Makma vlet. Een Barkas is een snelle chique tender, bedoeld om in stijl belangrijke mensen te vervoeren. Ze hebben vaak een overdaad aan glimmend gelakt hout en koperen of rvs accenten. De naam Launch geeft aan dat je door het gladde onderwaterschip met minimale inspanning veel snelheid kunt maken. Tegenwoordig wordt de term launch nog af en toe gebruikt voor een elegante kleine open boot met een gladde romp en een rechte achterkant.
Tenslotte
Samenvattend kun je zeggen dat sloep, tender, tendersloep, vlet en launch vanuit de geschiedenis elkaar overlappende types zijn. Tegenwoordig worden de meeste open motorboten voor dagrecreatie ‘sloep’ genoemd. Heeft een open dagboot een brede spiegel en een vrij vlak, snel-varend onderwaterschip, dan is het gangbaar om de term tender te gebruiken. Heel strikt is het onderscheid tussen sloep, tender, tendersloep, vlet, barkas en launch dus niet. Het is ook niet zo belangrijk hoe je een boottype noemt. Als een sloep te koop staat is de eerste vraag meestal: wat kost deze sloep? Verder vinden de meeste belangstellenden de kleur van de boot belangrijker dan de vraag of het een sloep of een tender is. Het gaat er om dat je er veel plezier van hebt. Want daar zijn de meeste sloepen en tenders tegenwoordig voor gemaakt.
